De opmars van hybride zorg in het Nederlandse zorgstelsel
Drie jaar geleden spraken we Lea Bouwmeester, adviseur, boundary spanner en aanjager van zorgvernieuwing. Ze was er toen al van overtuigd: een hybride model is dé oplossing om de organiseerbaarheid, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg te waarborgen. Met haar organisatie helpt Caroline Besuijen, algemeen directeur van Medicinfo, professionals om die hybride zorg in de praktijk te brengen. Samen bespraken zij de ontwikkelingen van de afgelopen jaren en blikken ze vooruit: hoe kunnen we de vernieuwing versnellen?
Hoe heeft de zorg zich ontwikkeld in de afgelopen drie jaar?
Lea Bouwmeester: “De combinatie van digitale en fysieke zorg heeft een enorme vlucht genomen, dankzij de coronapandemie. Daarbij zijn, noodgedwongen, bestaande fysieke processen digitaal gemaakt terwijl digitale zorg juist om nieuwe processen vraagt. Maar op zich is de beweging naar digitaal natuurlijk positief.”
Caroline Besuijen: “Ik zie ook dat de deur verder open staat voor digitale zorg. Bij Medicinfo zetten we in op het opnieuw inrichten van het zorgpad, met behulp van digitale technologie. Daarbij laten we oplossingen aansluiten op bestaande processen om zorgverleners echt te ontzorgen en patiënten goed te helpen.”
Lea: “Het is interessant om daarbij te kijken naar de rol van de huisarts, de poortwachter in ons huidige stelsel. Vaak heeft de huisarts nu te weinig tijd en te weinig informatie om samen met de patiënt zorgkeuzes af te wegen. Aan de andere kant zien we steeds meer online tools die mensen daar wel bij kunnen helpen. Het wordt tijd om die poortwachtersrol opnieuw in te vullen. Dat is echt een paradigma shift.”
Wie is aan zet om de vernieuwing te versnellen?
Lea: “De patiëntburger moet veel meer in positie worden gebracht. Hoe wil men ondersteund worden, op welk moment, op welke plek, via welk kanaal? We moeten huisartsen vragen hoe we hen kunnen ondersteunen en ontlasten met digitalisering. De zorgverzekeraars moeten kijken hoe ze die nieuwe processen kunnen faciliteren. En het ministerie moet het in beleid vastleggen. De burger en professional moet over verander en- digitale vaardigheden beschikken. Dat moet allemaal tegelijkertijd gebeuren; anders komen we er niet.”
Caroline: “We moeten inderdaad vanuit de zorgconsument denken. Of en hoe hij digitaal ondersteund wil worden, hangt ook van de zorgvraag af. Hij moet de optie kunnen kiezen die het beste daarbij past. Wij zien bij Medicinfo een hoge adoptie van digitale zorg, mede vanwege de digitalisering op andere gebieden. En niet alleen bij jongeren, ook tachtigers vinden het fijn om een medische vraag te kunnen appen.
Ik ben er ook van overtuigd dat je de vernieuwing samen met huisartsen moet oppakken. Waar de urgentie echt hoog is, zien we die samenwerking al ontstaan. Daar is Medicinfo een verlengstuk van de praktijk of post. Huisartsen zien dat zij ontzorgd worden en toch een volledig beeld van patiënten behouden. De zorgverzekeraar ziet dat er geen aanzuigende werking van zorgvragen is. Vanuit die goede voorbeelden kun je de olievlek laten ontstaan.”
Lea: “Het is ook goed om te onderzoeken wat huisartsen in beweging brengt. Welke beren op de weg zijn er, bijvoorbeeld rondom aansprakelijkheid of privacy? Daar moeten we open en eerlijk over praten. Er zijn zoveel aannames over wat niet kan, maar vaak is er echt meer mogelijk. Met open dialoog maak je het bespreekbaar.”
Wat zijn de belangrijkste pijlers van een hybride model?
Lea: “We moeten digitale zorg beschikbaar maken en patiënten erbij betrekken als startpunt. En we moeten digitale zorg financieel aantrekkelijk maken voor professionals. Waar digitale zorg aantoonbaar kan en een fysiek consult onnodig is, alleen digitaal vergoeden, bijvoorbeeld.”
Caroline: “We moeten het ook echt samen doen met het bestaande zorgveld. Op kleine schaal laten zien dat het werkt en dan opschalen. Zo wordt onze zorgapp Medicoo door huisartsenpraktijken gebruikt om het telefoonverkeer en de toestroom naar de praktijk te verminderen. Sinds de zomer van vorig jaar ondersteunen we hier ook huisartsenposten mee. Patiënten kunnen zeven dagen in de week via de app hun medische vraag stellen en snel antwoord krijgen van ons medisch team. Vaak is een bezoek aan de post dan niet meer nodig. Ik geloof heel erg in zo’n sneeuwbaleffect.”
Wat hopen jullie en verwachten jullie over vijf jaar te zien?
Caroline: “Ik hoop dat digitaal dan een standaardonderdeel is van de zorgreis en in het DNA van zorgverleners en patiënten zit. Ik ben ervan overtuigd dat de huidige ontwikkelingen doorzetten en we met elkaar ervaren wat een gezonde mix van fysieke en digitale zorg kan betekenen. Voor patiënten én zorgverleners. Vanuit die basis is er dan ruimte om verder te vernieuwen, en hybride zorg in te zetten waar het kan.”
Lea: “Ik hoop dat we dan inzetten op mensen langer aan de vitale kant van de samenleving houden. Vitaliteit is de grootste hefboom naar gelukkig leven, en daarmee naar een lagere zorgvraag. Ik hoop ook dat we op basis van data kijken hoe we kunnen voorkomen dat mensen zorgklant worden. En als het toch tot een behandeling komt, dat we op basis van het meten en luisteren naar hun verhalen met deze gebundelde data snel kunnen bijsturen. Als je data vanuit zo’n insteek verzamelt en dat open communiceert, werken de meeste mensen mee – daarvan ben ik overtuigd.”
Caroline: “Je moet silo’s kunnen en durven doorbreken. Samen verder bouwen op wat werkt. En elkaar echt helpen, niet alleen vanuit het eigen hokje denken.”
Lea: “Misschien moeten we in dat kader een kopieersubsidie invoeren: een financiële prikkel om ideeën van elkaar over te nemen. Want we moeten van elkaar leren om veel sneller verder te komen.”
Lea Bouwmeester is adviseur, boundary spannner en aanjager van zorgvernieuwing bij BeBright. De afgelopen 15 jaar werkte zij als directeur, voorzitter en toezichthouder in verschillende organisaties binnen de Nederlandse zorgsector. Van 2006 tot 2017 was zij lid van de Tweede Kamer en betrokken bij zorgstelsel-brede onderwerpen.
Caroline Besuijen is sinds 2020 algemeen directeur van Medicinfo. Daarvoor werkte zij ruim 10 jaar bij Philips, waar zij verschillende managementfuncties vervulde en nauw betrokken was bij de digitalisering in die sector, nationaal en internationaal. Het centraal zetten van de eindgebruiker (consument, patiënt, cliënt) is een rode draad in haar carrière.
